Nếu bạn cảm thấy bị con phớt lờ hoặc xa cách, hãy thử 3 chiến lược dựa trên nghiên cứu khoa học sau để hàn gắn mối quan hệ.
Những điểm chính
- Không có điều gì hiệu quả hơn trách nhiệm cá nhân, sự thấu cảm và tư duy phát triển trong việc thu hẹp khoảng cách giữa cha mẹ và con cái.
- Khi thực hành trách nhiệm một cách lành mạnh, hãy ngừng nói câu: “Tôi đã cố gắng hết sức.”
- Ngay cả khi con bạn chưa phản hồi ngay lập tức, điều đó không có nghĩa là ba chiến lược này không mang lại tác dụng.
Nỗi đau của sự im lặng: Khi con trưởng thành khép lòng với cha mẹ
Nếu bạn từng nghe bản nhạc kinh điển “The Sound of Silence” của Simon & Garfunkel, bạn sẽ hiểu cảm giác mà nhiều bậc cha mẹ từng chia sẻ với tôi: “Im lặng còn đau đớn hơn cả những lần cãi vã.”
Khi con trưởng thành bắt đầu xa cách, trả lời cụt lủn hoặc hoàn toàn im lặng, bạn có thể cảm thấy trống rỗng, bị bỏ rơi và không biết mình đã làm gì sai. Nhưng hãy tin rằng bạn không hề đơn độc. Là một người đồng hành cùng nhiều cha mẹ, tôi hiểu rằng mặc dù bạn không thể ép con mở lòng, nhưng bạn hoàn toàn có thể tạo ra môi trường an toàn và chân thành để mối quan hệ được nối lại.
Và trong hành trình ấy, ba yếu tố có sức mạnh nhất để thu hẹp khoảng cách và tái kết nối chính là:
- Trách nhiệm cá nhân
- Sự thấu cảm
- Tư duy phát triển (growth mindset)
Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu từng yếu tố này và cách áp dụng chúng để dần chữa lành mối quan hệ với con trưởng thành.
Chịu trách nhiệm hoàn toàn – không biện minh, không đổ lỗi
Việc thừa nhận những sai sót trong quá khứ có sức chữa lành lớn hơn nhiều so với việc tiếp tục sống trong sự phủ nhận – điều mà người ta thường gọi hài hước là “con sông Nile” (denial – đồng âm với “sự phủ nhận”).
Trước khi bạn phản ứng và nghĩ rằng “Ông này lúc nào cũng đứng về phía những đứa con trưởng thành ích kỷ và vô ơn” – như một vài người từng viết cho tôi – hãy hiểu rằng chịu trách nhiệm không có nghĩa là nhận hết lỗi về mình.
Để tiếp cận tinh thần trách nhiệm một cách lành mạnh, hãy ngừng nói: “Tôi đã cố gắng hết sức rồi.”
Thay vào đó, hãy nói: “Tôi nhận ra rằng những lời nói hay hành động của mình đã khiến con tổn thương, dù điều đó không phải là ý định ban đầu.”
Khi bạn thay đổi cách nhìn nhận như vậy, bạn không chỉ thể hiện sự trưởng thành cảm xúc, mà còn củng cố lòng tin vào chính mình. Việc chịu trách nhiệm mà không tự trách mình giúp bạn cảm thấy ít tổn thương hơn – và quan trọng nhất, bạn không còn phải mang trên vai tấm biển vô hình: “Hãy trách tôi đi.”
Dẫn dắt bằng sự thấu cảm, không phải cảm xúc bốc đồng
Sự thấu cảm giúp giảm bớt căng thẳng và làm dịu đi cường độ cảm xúc – điều thường khiến con bạn càng thêm xa cách. Khi bạn thực sự thấu cảm, bạn chuyển từ tâm thế “Con làm tổn thương cha mẹ” sang “Cha mẹ hiểu rằng hành động của mình đã khiến con tổn thương.”
Thấu cảm giúp con cảm thấy được nhìn nhận, thay vì bị phán xét, bị trách móc hay bị thao túng.
Để có thể phản ứng từ sự điềm tĩnh thay vì cảm xúc bốc đồng, bạn có thể:
- Viết nhật ký để nhìn lại những gì bạn đang cảm thấy
- Tập thiền, thở sâu hoặc các phương pháp chánh niệm khác để điều hòa cảm xúc
- Hoặc, như tôi từng chia sẻ trong một bài viết khác, hãy thử tưởng tượng bản thân đang được treo lơ lửng trên trần nhà và quan sát lại toàn bộ tình huống – điều này giúp bạn chuyển từ chế độ phản ứng sang chế độ quan sát, bình tĩnh và tỉnh táo hơn trong ứng xử.
Tiến về phía trước với tư duy phát triển
Các mối quan hệ có thể trở nên vững vàng hơn theo thời gian nếu bạn có đủ kiên nhẫn và khả năng thích ứng. Ngay cả khi con bạn chưa phản hồi ngay lập tức, điều đó không có nghĩa là những nỗ lực của bạn – hay ba chiến lược này – là vô ích.
Tôi vẫn nhớ một huấn luyện viên bóng đá từng nói với đội của tôi: “Cứ làm phần việc của mình đi, rồi điểm số sẽ đến.”
Hãy áp dụng tư duy phát triển bằng một tâm thế tò mò và học hỏi, thay vì rơi vào trạng thái cố “sửa chữa” – điều dễ khiến bạn cảm thấy thất vọng hoặc dậm chân tại chỗ.
Hãy nhìn mối quan hệ với con như một hành trình đang trong quá trình hoàn thiện, đôi khi sẽ có những bước lùi, nhưng điều quan trọng là bạn vẫn tiếp tục tiến lên.
Thông điệp cuối cùng
Ngay cả khi con bạn chưa sẵn sàng trò chuyện, những nỗ lực kiên trì và chân thành của bạn vẫn luôn có giá trị.
Không bao giờ là quá muộn để xây dựng lại cảm giác an toàn về mặt cảm xúc và sự kết nối sâu sắc với con cái khi chúng đã trưởng thành.
Tác giả: Jeffrey Bernstein Ph.D.
Dịch và hiệu đính: Phương Anh
Nguồn: Psychologytoday