Nếu bạn luôn “diễn theo kịch bản” trong mối quan hệ, rất có thể bạn đang quên mất việc tận hưởng cảm xúc thật và sự kết nối chân thành.
Điểm Chính
- Ở giai đoạn đầu của việc hẹn hò, nhiều người thường thể hiện hành vi mơ hồ, gửi đi những tín hiệu không rõ ràng.
- Khi hành động của bạn bị chi phối nhiều hơn bởi “quy tắc” tán tỉnh thay vì cảm xúc thật, rất có thể bạn đang “diễn theo kịch bản”.
- Trung thực không đồng nghĩa với việc bạn phải đánh đổi hoặc làm giảm giá trị bản thân.
Tán tỉnh là một hành vi tiến hóa
Chúng ta thường tán tỉnh để thể hiện sự quan tâm với người mình có cảm xúc. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của việc hẹn hò, thường tồn tại sự không chắc chắn, khi cả hai bên đều chưa biết liệu mối quan hệ có tiến triển hay không. Trong thời điểm này, người ta thường hành xử một cách mơ hồ bằng cách gửi những tín hiệu lẫn lộn, giữ khoảng cách hoặc giữ mọi thứ ở mức vui chơi thay vì hành động mạnh dạn, trực tiếp.
Việc tỏ ra quá thẳng thắn quá sớm có thể khiến cảm giác trở nên ngại ngùng, không an toàn hoặc thậm chí là thiếu tôn trọng. Vì vậy, chúng ta sử dụng cách giao tiếp gián tiếp, vui tươi để thăm dò và bảo vệ bản thân về mặt cảm xúc cũng như xã hội. Giai đoạn này đóng vai trò rất lớn trong cách chúng ta kết nối với người khác.
Tuy nhiên, đôi khi chúng ta quá tập trung vào việc “làm đúng cách” đến mức rơi vào việc diễn theo kịch bản và quên mất tận hưởng cảm xúc thật. Có người còn nói: “Đừng là người nhắn tin trả lời đầu tiên sau buổi hẹn,” hoặc “Hãy tỏ ra thờ ơ nếu muốn họ thích bạn.” Thật trớ trêu khi những lời khuyên đó khiến chúng ta dần đánh mất bản thân mình, như thể không còn cách nào khác để ứng xử với người mình thích.
Dưới đây là 2 dấu hiệu giúp bạn nhận biết cảm xúc của mình có thật sự chân thành hay chỉ đang đóng vai diễn trong mối quan hệ.
Bạn Đang Hành Động Theo Những Gì “Nên Làm” Thay Vì Cảm Xúc Thật Sự Của Mình
Trong các mối quan hệ lãng mạn hay khi tán tỉnh, tồn tại nhiều chuẩn mực xã hội và kỳ vọng chi phối cách con người hành xử. Những chuẩn mực này giống như “kịch bản” tinh thần, định hướng cho cách bắt đầu, phát triển và duy trì các mối quan hệ yêu đương. Kịch bản này được hình thành bởi văn hóa, truyền thông, vai trò giới tính, tầng lớp xã hội, tôn giáo và cả độ tuổi, và thường ảnh hưởng đến cách mọi người nghĩ rằng việc hẹn hò nên diễn ra — dù họ có nhận thức rõ điều đó hay không.
Việc diễn theo một kịch bản không hẳn là điều tiêu cực. Thực tế, nó giúp đảm bảo chúng ta hành xử một cách tôn trọng và phù hợp, nhất là trong những tình huống thân mật. Những “kịch bản” này không chỉ định hướng hành vi mà còn góp phần hình thành cách chúng ta nhìn nhận bản thân.
Trong một nghiên cứu kinh điển năm 1989, nhà xã hội học Elijah Anderson đã nghiên cứu cách giới trẻ thành thị có thu nhập thấp ở Mỹ xây dựng các “kế hoạch hành động” để thu hút phụ nữ bằng cách giả vờ là đối tác lý tưởng, trong khi thực tế chỉ nhằm thiết lập quan hệ tình dục.
Việc tuân theo các chiến thuật hành vi này được xem là quan trọng với những người vẫn đang phát triển bản sắc cá nhân và muốn gây ấn tượng với nhóm bạn đồng trang lứa.
Ngược lại, nhóm bạn của cô gái có thể ủng hộ cô theo đuổi mối quan hệ nếu họ cảm nhận được ý định tốt của đối tác.
Anderson cho biết: “Trong khi nhiều cô gái mơ về một tình yêu bền vững, thì các chàng trai thường không thực sự quan tâm đến chuyện ‘đóng vai gia đình’ trong tương lai gần.” Ngày nay, nhiều người vẫn điều chỉnh hành vi để đáp ứng kỳ vọng của đối phương mà không thành thật với chính mình. Sự không khớp này có thể dẫn đến các mối quan hệ giả tạo và gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần.
Brian Soller, người thực hiện nghiên cứu năm 2014 về mối liên hệ giữa sức khỏe tâm thần và các mối quan hệ tuổi vị thành niên, đã chỉ ra rằng sự không chân thật trong các mối quan hệ liên quan mật thiết đến kết quả sức khỏe tâm thần kém, đặc biệt ở các bạn nữ trẻ tuổi.
Sự giả tạo này thường biểu hiện qua những dấu hiệu cảnh báo trong các mối quan hệ, tuy ban đầu rất khó nhận biết, vì mỗi người đều đóng một vai trò mà họ cho là phù hợp với bản thân.
Điều này có thể thể hiện dưới dạng các quy tắc tự đặt ra như: “Mình nên nhắn tin lại ngay để không bị coi là quá háo hức,” hoặc “Mình phải tỏ ra khó gần để họ thích mình hơn,” dù thực chất bạn muốn cư xử thẳng thắn hơn. Thậm chí, bạn có thể giả vờ thích một sở thích hay hoạt động của đối phương chỉ để họ quý mến mình.
Chẳng hạn, bạn đồng ý đi mua sắm cùng họ mặc dù bạn không hứng thú và bạn thực sự muốn xem một bộ phim mới. Điều này dễ dẫn đến thất vọng khi đối phương nhận ra bạn không thật sự bộc lộ cảm xúc. Họ có thể bối rối hoặc tổn thương, và bắt đầu nghĩ rằng bạn đang mất hứng thú hoặc không đủ thoải mái để thành thật.
Dù là điều nhỏ nhặt, việc không thành thật với sở thích của bản thân cũng có thể tạo ra khoảng cách trong mối quan hệ.
Việc quan tâm đến cuộc sống của đối phương rất quan trọng, nhưng không nên đánh đổi bằng việc kìm nén bản thân và sở thích thật sự. Vì vậy, bạn cần ngừng “diễn” chỉ để gây ấn tượng. Khi hành động của bạn bị chi phối nhiều hơn bởi “quy tắc” tán tỉnh thay vì cảm xúc thật, rất có thể bạn đang đóng vai diễn chinh phục thay vì xây dựng một kết nối chân thành.
Bạn Dùng Cùng Một Kịch Bản Cho Mọi Mối Quan Hệ
húng ta thường có cách cư xử khác nhau với những người khác nhau. Cách bạn đối xử với cha mẹ có thể khác so với khi ở bên bạn bè. Mỗi mối quan hệ tạo ra một động lực riêng biệt, tức là “kịch bản” bạn theo trong mối quan hệ này sẽ không giống với mối quan hệ khác. Do đó, “bản ngã trong mối quan hệ” — phiên bản bạn thể hiện khi ở bên đối phương — có thể thay đổi tùy theo từng người. Tuy nhiên, nhiều người lại rơi vào cái bẫy sử dụng cùng một kịch bản lãng mạn cho mọi người họ hẹn hò, mà không tính đến sự độc đáo trong từng mối quan hệ.
Theo đó, bạn sẽ đóng vai cùng một nhân vật điệp khúc, bất kể người bạn đang bên cạnh là ai.
Có quan niệm sai lầm rằng việc thể hiện con người thật của mình trong mối quan hệ mới là điều giúp bạn cảm thấy chân thật. Nhưng một nghiên cứu năm 2017 đăng trên tạp chí Personality and Social Psychology Bulletin lại chỉ ra điều ngược lại: bạn sẽ cảm thấy chân thật hơn khi “bản ngã trong mối quan hệ” gần với phiên bản lý tưởng của bạn — tức là phiên bản bạn luôn cố gắng trở thành.
Bạn không thể là phiên bản tốt nhất của mình bằng cách diễn theo kịch bản, mà bằng việc không ngừng phát triển bản thân mỗi ngày. Điều đó bao gồm sự chân thật, dám thể hiện bản thân, và không để ai đó đóng khung bạn trong một khuôn mẫu có sẵn — bao gồm bạn bè, gia đình và cả người yêu.
Nếu người bạn thích mất nhiều giờ để trả lời tin nhắn hoặc hủy hẹn, có thể bạn sẽ nghe lời khuyên “hãy tỏ ra bình thản và phớt lờ họ.” Nhưng nếu đó không phải cách bạn muốn xử lý thì không cần phải làm theo.
Nếu việc thể hiện cảm xúc, chẳng hạn như gọi điện cho họ để bày tỏ rằng bạn thấy tổn thương, giúp bạn giao tiếp một cách thành thật, thì bạn hoàn toàn có thể làm điều đó. Chỉ cần nhớ rằng trung thực không đồng nghĩa với việc đánh đổi lòng tự trọng của bạn.
Tác giả : Mark Travers Ph.D.
Dịch và hiệu đính : Phương Anh
Nguồn : Psychologytoday