Kỳ thi tốt nghiệp THPT đã kết thúc, nhưng áp lực chưa dừng lại. Sau mỗi kỳ thi, phụ huynh và học sinh lại đứng trước “ngã ba” quan trọng: chọn ngành, chọn nghề, chọn trường. Dù kiến thức và thông tin hiện nay đầy đủ hơn, nhiều phụ huynh vẫn còn lúng túng trong việc đồng hành cùng con.
PGS. TS Phạm Mạnh Hà chia sẻ 9 nguyên tắc vàng giúp phụ huynh hỗ trợ con lựa chọn nghề nghiệp một cách thông minh, hiệu quả:
1. Hướng nghiệp từ sớm, không chờ đến khi trưởng thành
Trẻ không cần quyết định nghề nghiệp từ tiểu học, nhưng có thể bắt đầu trải nghiệm công việc qua những nhiệm vụ trong gia đình.
Ví dụ: Cô bé 6 tuổi muốn bộ màu vẽ được mẹ yêu cầu khảo sát hàng xóm, lập danh sách món ăn cho bữa tiệc và báo cáo kết quả. Qua trải nghiệm, trẻ học cách chịu trách nhiệm, quý trọng công sức và tiền bạc – những bài học cơ bản nhưng vô cùng quan trọng.
2. Là nhà đầu tư, không điều hành
Cha mẹ hãy đứng sau, hỗ trợ và định hướng, không can thiệp quá sâu. Hãy xem mình như “Shark” – đầu tư kinh nghiệm, kiến thức và cơ hội, để con tự tìm ra con đường sự nghiệp riêng, thay vì làm “Tank” và giới hạn tiềm năng của con.
3. Tạo sự chủ động, đừng để con thụ động
Trẻ cần tự làm, tự quyết và trải nghiệm. Kỹ năng sống, tương tác xã hội, kỹ năng công việc quan trọng hơn kiến thức sách vở. Việc làm hộ con hay chỉ đạo quá sâu sẽ khiến trẻ mất khả năng tự lập và tư duy giải quyết vấn đề.
4. Hướng dẫn, không làm hộ
Hãy trao đổi về các thử thách, thành công, và những kiến thức cơ bản trong công việc như CV, thư xin việc, phỏng vấn, tăng lương… Hãy hướng dẫn cách cư xử chuyên nghiệp, hợp tác bình đẳng, nhận trách nhiệm, biết cảm ơn và xin lỗi.
5. Giúp con nhận ra điểm mạnh
Cha mẹ quan sát và gợi ý những nghề phù hợp với điểm mạnh của con, đồng thời không giới hạn khả năng phát triển. Công cụ tham khảo: Knowdell Cards, DISC, MBTI, Holland Code… Giúp trẻ tự nhận diện điểm mạnh là chìa khóa để lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn.
6. Cho con biết tất cả nghề nghiệp
Thế giới thay đổi, nghề nghiệp mới xuất hiện mỗi ngày. Cha mẹ cần cung cấp thông tin đầy đủ để con tự lựa chọn, tránh áp đặt nghề nghiệp theo tư duy cũ.
7. Sử dụng nguồn lực, không làm một mình
Tận dụng mối quan hệ, chuyên gia tư vấn, cơ hội trải nghiệm thực tế nhưng luôn để con tự quyết định. Ép buộc hoặc định hướng quá sớm sẽ làm trẻ mất quyền tự chủ và hạnh phúc nghề nghiệp.
8. Khuyến khích trải nghiệm, thực tập
Thực tập bán thời gian hay mùa hè giúp con xác định đam mê nghề nghiệp. 20 giờ/tuần là đủ để trẻ học cách thích ứng và trải nghiệm giá trị công việc thực tế.
9. Tạo động lực, đừng gây áp lực
Khuyến khích con theo đuổi đam mê, sở thích cá nhân. Hạnh phúc trong công việc quan trọng hơn danh tiếng hay thu nhập trước mắt. Áp lực và kỳ vọng quá mức có thể khiến trẻ mất phương hướng hoặc chán nản khi trưởng thành.
Chia sẻ từ PGS. TS Phạm Mạnh Hà:
“Lựa chọn nghề nghiệp không chỉ dựa trên điểm số hay mong muốn của cha mẹ, mà còn là hành trình khám phá bản thân của mỗi trẻ. Cha mẹ hãy đồng hành, trao quyền, và cho con cơ hội trải nghiệm – đây chính là cách giúp trẻ trưởng thành và tự tin bước vào đời.”
📌 Đọc thêm các bài viết hướng nghiệp tại Fanpage : Career Passport