Hãy giao tiếp một cách quyết đoán để cải thiện khả năng diễn đạt của bạn.
Nhiều người bị rối loạn ăn uống thường gặp khó khăn trong việc thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và nhu cầu của mình. Khó khăn này, thường bắt nguồn từ sự thiếu quyết đoán, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng và cản trở quá trình hồi phục. Một nghiên cứu năm 2013 được công bố trên tạp chí European Psychiatry cho thấy rằng sự thiếu quyết đoán có liên quan đáng kể đến mức độ nghiêm trọng hơn của các hành vi ăn uống rối loạn và kết quả điều trị kém hiệu quả hơn. Việc áp dụng giao tiếp quyết đoán có thể là một bước quan trọng trong việc đối phó với những khó khăn này.
Một nghiên cứu khác vào năm 2019 cũng cho thấy hiệu quả của sự quyết đoán trong điều trị ngoại trú cho người mắc rối loạn ăn uống. Sự quyết đoán này được đào tạo bằng liệu pháp nhận thức và hành vi (CBT). Nghiên cứu đó đã ghi nhận sự cải thiện trong việc điều chỉnh cảm xúc và khả năng tương tác xã hội khi sự quyết đoán tăng lên, đặc biệt là thông qua các kỹ năng giao tiếp quyết đoán.
Vậy giao tiếp quyết đoán là gì?
Giao tiếp một cách quyết đoán là những câu nhằm thiết lập ranh giới rõ ràng để bảo vệ quyền lợi của mình trong khi vẫn tôn trọng quyền lợi của người khác. Dưới đây là một kịch bản ví dụ:
“Tôi muốn chia sẻ một điều quan trọng liên quan đến quá trình phục hồi của mình. Tôi nhận ra rằng có một số chủ đề khiến tôi cảm thấy thực sự khó xử, vì vậy tôi đang đặt ra một số ranh giới để hỗ trợ sức khỏe của mình. Sẽ rất tuyệt nếu chúng ta có thể tránh nói về [chủ đề cụ thể] hoặc tìm một cách khác để thảo luận về nó. Tôi không đổ lỗi cho ai cả, tôi chỉ đang cố gắng chăm sóc bản thân. Tôi rất trân trọng việc bạn lắng nghe và sẵn sàng đồng hành cùng tôi trong việc này.”
Những kịch bản như vậy biến việc tự vệ thành một cơ hội kết nối. Chúng củng cố quá trình phục hồi thay vì làm tổn hại các mối quan hệ.
Vì sao lại cần luyện giao tiếp quyết đoán?
Giao tiếp quyết đoán không phải là một đặc điểm tính cách mà là một kỹ năng có thể được học và rèn. Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2023 cho thấy rằng một kế hoạch trị liệu nhận thức và hành vi (CBT) tập trung vào sự quyết đoán đã mang lại những cải thiện lâu dài trong sức khỏe cảm xúc. Trong giao tiếp, những người tham gia kế hoạch cũng thể hiện bản thân một cách dễ dàng hơn và cảm thấy ít lo âu hơn. Những lợi ích này được duy trì đến tận một năm sau khi điều trị.
Phát triển giao tiếp quyết đoán giúp chúng ta thể hiện nhu cầu của bản thân một cách rõ ràng và trực tiếp, từ đó giảm sự phụ thuộc vào các cơ chế đối phó tiêu cực. Cách giao tiếp này bắt nguồn từ sự chân thật, từ việc nhận ra giá trị của bản thân và thể hiện suy nghĩ của mình một cách rõ ràng. Để có thể phục hồi khỏi rối loạn ăn uống, một người cần buông bỏ chủ nghĩa hoàn hảo, thay vào đó là học cách chấp nhận những điều chưa hoàn hảo và dám thể hiện điểm yếu của bản thân. Mỗi lần bạn lên tiếng, bạn đang chấp nhận bản thân nhiều hơn. Mỗi lần bạn thiết lập một ranh giới, bạn đang củng cố cho sức khỏe của bạn.
Khó khăn khi rèn luyện kỹ năng giao tiếp
Một trong những khó khăn lớn khi tập kỹ năng này là cảm giác xa lạ hoặc bất an. Nhiều người đã hình thành niềm tin rằng nhu cầu của họ không quan trọng, hoặc lo sợ rằng việc lên tiếng sẽ dẫn đến xung đột. Chủ nghĩa cầu toàn, xu hướng làm vừa lòng người khác, và việc từng bị phủ nhận cảm xúc đều có thể khiến việc thiết lập ranh giới trở nên khó khăn hơn. Một số người đã quá quen với việc lo lắng cho cảm xúc của người khác đến mức quên chăm sóc cảm xúc của chính mình. Nhiều người cũng bị nhầm lẫn sự quyết đoán với sự hung hăng, thành ra lại tránh né nó hoàn toàn. Vậy nên, để có thể rèn luyện giao tiếp quyết đoán, điều bạn cần nhớ là: Giao tiếp quyết đoán vẫn thể hiện lòng trắc ẩn – dành cho chính mình và cho cả người khác. Ranh giới không phải là ích kỷ. Chúng bảo vệ sự chân thật và an toàn cảm xúc cho tất cả những người liên quan. Sự quyết đoán giúp các mối quan hệ phát triển dựa trên nền tảng của sự trung thực và tôn trọng lẫn nhau.
Đối với những người đang vật lộn với sự tự ti, một cách luyện tập giao tiếp quyết đoán là: Cứ giả vờ mình là một người tự tin. Hãy nói chuyện một cách tự tin, ngay cả khi bạn chưa thực sự tin tưởng vào bản. Dần dần, bạn sẽ nhận ra những giá trị thực sự của bản thân để có thể trở nên tự tin hẳn.
Ngoài ra, liệu pháp nhóm dựa trên lòng trắc ẩn (compassion-focused therapy) cũng đã được chứng minh là có khả năng giảm bớt cảm giác xấu hổ và tự chỉ trích – những rào cản phổ biến làm cản trở giao tiếp quyết đoán. Phương pháp này nuôi dưỡng lòng từ bi với chính mình, giúp cá nhân thể hiện nhu cầu và thiết lập ranh giới một cách tự tin hơn và ít sợ hãi hơn.
Biên dịch: Trần Kiều Phong
Nguồn: Psychology Today